„Svijet koji danas živimo je san koji je prvo sanjao Nikola Tesla“, kaže glumica Eve Hewson, kao Anne Morgan, u trailer-u za film „Tesla“ scenariste i reditelja Michael-a Almereyda-e.
Nesvakidašnja filmska biografija slavnog naučnika koga glumi Ethan Hawke svjetsku premijeru imala je na ovogodišnjem Sundance Film Festivalu, a od 21. avgusta biće dostupan na online streaming platformama.
U fokusu je Teslin odnos sa Thomas-om Edison-om, koga igra Kyle MacLachlan („Twin Peaks“, „Blue Velvet“, „The Doors“), kao i sudar njegovog idealizma sa američkim industrijalizmom.
Kuriozitet je da je ova priča ispričana na jedan neobičan način, otvoreno povezujući prošlost i savremeni svijet, istorijske činjenice i maštu…
Tako već u trejleru pomenuta Eve Hewson, inače ćerka muzičara Bono Vox-a, sjedi za MacBookom i kaže da se na ime Nikole Tesle na Google-ovoj pretrazi pojavi 34 miliona tekstova, ali samo četiri fotografije.
„Izvan toga, stvari postaju mutne“, izgovara glumica kao ćerka američkog bankara J. P. Morgana.
Pored laptopova, usisivača i sličnih modernih pronalazaka, koji danas ne bi postajali bez izuma i vizija Nikole Tesle, u filmu se pojavljuje i techno muzika, kao i slapstick komedija.
U tom smislu zanimljiva je scena u kojoj Ethan Hawke kao Tesla pjeva pjesmu „Everybody Wants to Rule the World“ benda Tears for Fears, kao i ona gdje tokom rasprave sa Edisonom (Kyle MacLachlan) zbog neisplaćenog honorara za patent obojica naučnika jedu sladoled u kornetu, da bi na kraju iznervirani Tesla Edisona gađao istim.
Odmah zatim tu je već pomenuta Anne ispred MacBooka da objasni da se ovako nešto vjerovatno nikada nije dogodilo.
„Ovo nije uobičajena biografija neurotičnog pronalazača. Na ovaj film uticalo je mnogo literature o Tesli, kao i filmovi Derek-a Jarman-a („Caravaggio“, „The Garden“, „Blue“, „Wittgenstein“), književnost Henry-a James-a, kao i pojedine epizode serije „Drunk History““, priča reditelj Michael Almereyda, koji je svoj scenario o Tesli napisao još 1983. godine.
Autor koji je sa Hawke-om radio i na ekranizaciji Shakespeare-ovog „Hamlet-a“ (smještenog na Manhattan-u) i „Cymbeline-a“, smatra da je veći dio naše istorije stvoren iz spekulacija, glasina i nagađanja.
Zbog toga je, kako kaže, bio slobodan da Tesli prepusti pjevanje hita iz 1980-ih, samo da bi čuo sopstveni glas.
Cijeli film je dobio smisao, kad je, kako kaže, izvukao Anne Morgan iz njenog vremena i postavio je za naratora priče, koja publici daje informacije sjedeći iza laptopa.
„Anne je dala značajniji smisao cijelom filmu. Naratori su često u kinematografiji bestelesna bića za koje se najčešće pouzdano ne zna gdje se nalaze. Ne možete ni da opravdate zašto vam govore sve što vam govore. Tako je, na primjer, u „Sunset Boulevard-u“ kada vam se obraća William Holden čije tijelo se nalazi u bazenu okrenuto ka vodi. Odakle dolazi taj glas? To nije ništa čudno“, ističe reditelj dodajući da autore uvijek vodi mašta kada snimaju, i da nije nište neobično kada se tako ponašaju i prema istorijskim ličnostima, a ne samo prema izmišljenim likovima.
„Mi pripovijedamo priču. Trik je u tome da se način pripovijedanja prilagodi osobi o kojoj govorimo“, naglašava reditelj, koji je svoju inspiraciju našao u Teslinim riječima, vizijama, snovima, zbog čega je otišao mnogo dalje, po svemu sudeći, od uobičajene formulacije „zasnovano na istinitom događaju“.
Glavni glumac se, kako kaže, pripremao za ulogu ekscentričnog naučnika, čitajući.
„Moj otac je matematičar i dok sam odrastao taj svet mi je izgledao tako dalek. U odrastanju sam shvatio da je matematika jako bliska filozofiji i da je u tom smislu prelijepa“, kaže Hawke.
Čudna pseudobiografija snimljena je inače u skromnom budžetu.
Većinu scenografije predstavljaju naslikane kulise. Sve ovo treba dodatno da doprinese snolikoj atmosferi filma o izopštenom naučniku koji danas zbog svojih ideje o svetu povezanom wireless tehnologijom važi za vodećeg vizionara epohe.
Bez obzira na svoju neobičnu strukturu, film „Tesla“ prema podacima sajta Rotten Tomatoes, imao je 92 odsto pozitivnih kritika.
Bowie, Hoult, Šerbedžija, Božović…
U holivudskoj produkciji poslednjih decenija dosta je filmova koji su se na razne načine bavili životom i djelom Nikole Tesle. Vjerovatno je najzanimljivije i najpoznatije njegovo otijelotvorenje u David-u Bowie-ju u naslovu „The Prestige“ Christopher-a Nolan-a. U filmu „The Current War“ o Thomas-u Edison-u (igra ga Benedict Cumberbatch) u ulozi Tesle pojavljuje se Nicholas Hoult. O slavnom naučniku govorilo se i u filmovima „Coffee and Cigarettes“ Jim-a Jarmusch-a, kao i u ostvarenju „The Sorcerer's Apprentice“ sa Nicolas Cage-om u glavnoj ulozi. U jugoslovenskoj kinematografiji naučnika iz Smiljana igrali su Rade Šerbedžija u TV seriji „Nikola Tesla“, kao i Petar Bozović u filmu „Tajna Nikole Tesle (The Secret Life of Nikola Tesla)“, gdje se inače pojavljuje i slavni Orson Welles kao J.P. Morgan.
Izvor: Danas/Marija Krtinić
