| Osvrt na kolumnu novoimenovanog savjetnika za odnose sa javnošću u kabinetu predsjednika Vlade CG, objavljenoj 1.3.2021. u nedjeljniku Novi Magazin |
Ako ste ikad pomislili da se učešće nazovi akademske zajednice u politici svelo na premijera Zdravka Krivokapića i gradonačelnika Podgorice Ivana Vukovića, varate se. Iz bistijerne ovih dana iskače omladinac sa ‘Milovog i Veskovog’ UDG-a, magistar Nikola Zečević, saradnik u nastavi (bar se nadam), koji će kako vrijeme prolazi zagaziti u svoje srednje godine bez opipljivih akademskih rezultata, ako izuzmemo jedan članak u zagasitom opskurnom estonskom žurnalu niskog impact faktora i par poglavlja iz editovanih knjiga što se u ozbiljnim krugovima ne uzima za relevantne publikacije. Tako je mr. Zečević kao stručnjak za diplomatiju, posebno za crnogorsku diplomatiju, bezbjednost, geopolitiku, akademsko pisanje, retoriku i komunikologiju došao na poziciju PR-a Vlade Crne Gore. Ta činjenica sigurno ne bi zanimala nikoga van užeg kruga njegovih poznanika da Crna Gora nije leglo voajera i egzibicionista. Ovako, magistar Zečević je osim namještenja poznat i po analitičkim komentarima za poznati i cijenjeni žurnal Vijesti, kao i pokojni Peščanik izgubljen u cenzusu LDP-a. Tekst ‘Crnogorsko klatno’ koji je privukao pažnju korisnika društvenih mreža iz redova aktuelne vlasti odiše slatkorječivošću (i mnoštvom citata) koja ne može skriti posvemašnji nedostatak ideje, ali i zlonamjerno pogrešno tumačenje određenih društveno političkih fenomena. Upravo zbog toga, valja detaljno proći kroz glavne stavke teksta i demaskirati jeftini pseudo centrizam desnice koji provijava kroz sve ljuske identiteta (da parafraziramo citat iz teksta).
Crnogorsku stvarnost odlikuje nasljeđe dubokih istorijskih dioba: dva duboko ukorijenjena nacionalizma, koji dolaze iz iste porodice, sa pregršt ambivalentnosti i protivrječnosti.
Netačna konstatacija magistra Zečevića. Crnogorsku stvarnost oblikuje percepcija istorije kao istorije dioba, dok sama prošlost postoji kao datost i ne može se tumačiti u svijetlu nacionalizama zbog proste logike uzroka i posljedice. A pogotovu ne duboko ukorijenjenih nacionalizama jer bi se oni prije ili kasnije manifestovali u nacionalnoj državi ili nacionalnom pokretu. A svjedoci smo da ni jednog ni drugog u Crnoj Gori nije bilo (komite-federalisti, a ne nacionalisti; bjelaši-monarhisti, a ne nacionalisti; komunisti-zar treba objašnjenje…). Takođe, čak i ako prihvatimo pogled na istoriju markiranu nacionalizmom, moramo primijetiti da crnogorskoga nije bilo, a vrlo moguće da ga i danas nema u punom smislu te riječi. Ovo govorim zbog toga što u periodu kad su se nacionalno oblikovale moderne države, Crna Gora je imala hibridnog Njegoša na neznavenim panslavenskim postavkama. Tako da, pozivam magistra Zečevića da objavi dokaze o crnogorskom nacionalizmu u primjerice 18. i 19. vijeku koji bi ga svrstali u istu porodicu sa srpskim.
Identitetska ambivalentnost, razumije se, nije nikakav endemski – crnogorski fenomen.
Preuranjenom indukcijom autor teksta dolazi do saznanja da postoji identitetska ambivalentnost u Crnoj Gori. Iako znamo da je glavno oruđe nazovi intelektualaca stara paleta generalizacija-racionalizacija, Zečević bi kao pripadnik akademske zajednice trebalo da bude oprezniji prilikom korištenja nepouzdanih alata. Na primjer, ja u svom okruženju imam ljude koji uopšte nisu identitetski ambivalentni, već vrlo samosvijesni i spremni da argumentuju svoje stavove, sa kojim često nisam saglasan. Očito je ova rečenica odraz intimne frustracije autora pa je nećemo dalje secirati.
Tako je prethodna crnogorska vlast distanciranje u odnosu na srpski identitet postavljala kao preduslov za modernizaciju i ekonomski prosperitet.
Veliko je pitanje koliko se prethodna vlast distancirala u odnosu na srpski identitet. Nešto ne pamtim da je nekome zabranjeno da govori srpskim jezikom, štampa srpske novine, ima srpsku televiziju preko koje bljuje najotrovniju propagandu sa Andrićevog venca, ima srpski radio, pleše kolo sa srpskim sestrama, brani Kosovo na ljetnjim pozornicama, ima srpsko pjevačko društvo Jedinstvo, ima na stotine srpskih crkava sa hiljadama srpskih popova, ima srpske političke partije sa liderima Srba, jede srpsku salatu i Karađorđevu šniclu, ima Maticu srpsku, ima srpskoga Njegoša… A ako magistar Zečević smatra da je prethodna vlast ikad imala ideje spram modernizacije i ekonomskog prosperiteta, to je njegov veliki problem.
Treba istaći i to da je crnogorska nacionalna reorijentacija, koja je dobila na intenzitetu sredinom prošlog stoljeća, predstavljala legitiman istorijski proces.
Ponovo netačno i izuzetno zlonamjerno. Crnogorska nacionalna orijentacija nije došla kao izraz efemerne i autonomne struje mišljenja iz Crne Gore, već kao diktat komunističkog režima da se podmire potencijalno nezgodne retrogradne ideje u istoj. I tako je stvoren Frankenštajn kratkoročno održiv, a dugoročno podložan ironičnim tumačenjima Rista Radovića o jajcima i fildžanima, kojima Zečević daje legitimitet ovakvim pisanjem. Dalje on govori kako je crnogorski nacionalizam bio podređen ekonomskim pitanjima, dok zaboravlja da je Crna Gora bila by far najnerazvijenija republika i da su upravo iz njenih sela ponikli kasniji imperijalisti i koljači.
Uvaženi čitaoci, autor ovoga teksta se lagano umara pa ćemo preći na dvije krucijalne stavke.
Kroz ljuske crnogorskog identiteta provijavaju raznolike varijacije: crnogorstva (od državotvornog do nacionalnog), srpstva (od etničkog od političko-vjerskog), jugoslovenstva (od kulturnog do nadnacionalnog), panslovenstva (najčešće rusofilskog) i odskoro evropejstva. Takve ljuske su crnogorski identitet učinile fluidnim i multi(etno)nacionalnim, ali i poprištem različitih oprečnosti i nacionalističkih deformacija.
Dakle, autor smatra da je crnogorski identitet generički pojam koji obuhvata crnogorstvo, srpstvo… To je najrigidnija ćosićevska postavka iz koje je proizašao Memorandum SANU. Jer šta nam je govorio: svi smo mi Srbi uz uvažavanje razlika i toga da postoji tamo neko makedonstvo, bošnjaštvo i ostale kategorije te naseljavaju tradicionalne srpske prostore. Ođe se to događa sa drugim ciljem, da se slučajno ko ne uvrijedi. Pa se u skladu sa tim potpuno nesuvislo srpstvo i jugoslovenstvo tumače kao dio crnogorskog identiteta. Magistre Zečeviću, niste u pravu i reći ću vam na konkretnom primjeru: moj crnogorski identitet je sačinjen precizno od mediteranstva, kosmopolitanizma, visokog životnog standarda, perspektive i horizonta budućnosti. A ako je Vaš crnogorski identitet provijan srpskom cicvarom i crnogorskim kačamakom, opet ponavljam, to je isključivo Vaš mentalni problem. Jer kroz pisanje i frejmovanje teme na ovakav način, Vi joj dajete novi život i legitimitet.
Umjesto težnje da se izgradi zajednički polifoni crnogorski građanski identitet, inkluzivan po svojoj prirodi i dovoljno širok za sve crnogorske različitosti, svjedočimo eskalaciji dva grlata, provincijalna etnocentrizma.
Evo populizma koji je magistra Zečevića preporučio za Vladu Crne Gore pod dirigentskom palicom profesora za brokve i kacavide. Zajednički, polifoni i građanski ne znači ništa jer je suprotno suštini identiteta, osim ako nećemo da pratimo retrogradne i prevaziđene teorije socijalnog identiteta iz šezdesetih godina. Inkluzivan i dovoljno širok su ponovo prazni označitelji koji ne mogu sakriti intimnu ekstremnu desnicu autora što se kolumnom izdaje za politički centar. A sve ovo do sada rečeno je magistar Zečević napisao da bi pred kraj teskta došao do legendarnog zaključka.
Crnogorsko srpstvo, u svim svojim varijetetima, da li kao etnonacionalno osjećanje, politička ideologija ili vjerska asocijacija, autohtono je u Crnoj Gori… Neophodno je, dakle, da Srbija razumije potrebu Crne Gore da razvija svoj građanski identitet, koji nipošto ne bi isključivao njegovanje istorijskih veza i bliskosti između dvije države.
Možda je sada jasno zašto je tekst objavljen u magazinu sa domenom .rs. Možda je sada jasno zašto magistar Zečević propagator polifonog građanskog identiteta ide da radi u Vladu Crne Gore sa vrlo monofonim klerikalnim i nacionalnim kolegama. Možda je sada jasno zašto se intruzija svetosavskog nacionalizma najbolje krije u građanskim oblandama političkog centra. Možda je sada jasno koji se brkica krije u autohtonosti crnogorskog srpstva. A sigurno je sada jasno da pojam intelektualac u Crnoj Gori znači biti svrstan u nacionalni tor, da citiramo očuha nacije M.Đ. Ako je arsenal sa UDG-a ove snage, magistre Zečeviću iskreno se bojim za sudbinu Vaših ideja.