U okviru Decembarske umjetničke scene (DEUS 2021.), sinoć je održan okrugli sto „Socijalističko spomeničko nasljeđe”. U raspravi, povodom izložbe „Arhitektura. Skulptura. Sjećanje. Umjetnost spomenika Jugoslavije 1945–1991”, učestvovali su Boštjan Bugarič, Kristina Dešman, Slavica Stamatović Vučković i Janko Ljumović.
Moderatorka razgovora Nela Gligorović istakla je na početku da je izložba četvrta postavka na temu socijalističkog spomeničkog nasljeđa, i to prvi put u javnom prostoru. Do sada je realizovana samo u galerijskim prostorima.
Kustosi izložbe su: Boštjan Bugarič, Kristina Dešman, Maja Ivanič, Špela Kuhar, Eva Mavsar, Špela Nardoni Kovač i Damjana Zaviršek Hudnik.
Izložbom su obuhvaćena 42 spomenika, odnosno memorijalna kompleksa s područja bivše Jugoslavije.
„Promišljajući samu ideju izložbe, bili smo u dilemi da li predstaviti spomenike kao estetske i umjetničke objekte, ili kao mjesta sjećanja i određene simbolike”, navela je na početku razgovora kustoskinja Kristina Dešman.
Dodala je da je izdat i katalog, u kome su predstavljena 33 spomenika, s prve postavke u ljubljanskoj Galeriji Dessa.
Spomenici su, istaknuto je, proizvod jednog interdisciplinarnog rada, u koji je bilo uključeno mnogo autora, a proces njihovog nastajanja dovoljno govori o tome koliki je njihov značaj – naročito šezdesetih i sedamdesetih godina u bivšoj Jugoslaviji.
„Nakon Drugog svjetskog rata, posebno krajem pedesetih, autori-umjetnici oslobođeni su kanoničnih uputstava za izgradnju, što im je dalo slobodu i označilo prekid socrealističkog projektovanja”, kazala je Slavica Stamatović Vučković, uz napomenu da su spomenici rađeni u saglasju s prirodnim okruženjem i projektovani kao upotrebni prostori, što je kod nekih zbog devastacije, nažalost, izostalo.
Oslobođeni ideološke pozadine, svi ti spomenici imaju izuzetno visoku estetsko-umjetničku vrijednost. Upravo je to bio i glavni kriterijum za njihov odabir, bez obzira na istorijski kontekst koji ih prati, ocijenjeno je.
Kad su u pitanju spomenici Jugoslavije, kao jedan od najbitnijih problema, saglasni su učesnici Okruglog stola, pokazuje se pravo upravljanja i nadležnosti nad njima, te da li sve sredine ex-YU imaju isti odnos prema toj vrsti baštine. U tom smislu, Boštjan Bugarič je naveo da u svakoj državi bivše Jugoslavije postoji tim ljudi, koji pomaže u prikupljanju različitih materijala: od digitalnog materijala, preko filmskog, do televizijskih emisija itd., koje oni kao kustosi kasnije smještaju u određeni izložbeni kontekst.
Izložba „Arhitektura. Skulptura. Sjećanje. Umjetnost spomenika Jugoslavije 1945–1991”, u organizaciji Sekretarijata za kulturu i sport Glavnog grada Podgorica, postavljena je na Rimskom trgu, i moći će da se pogleda do 11. januara.
Izvor: rtcg.me
Istaknuta fotografija: © Jasna Gajević